Marken is meer dan klederdracht, Koninginnedag en de vuurtoren. Het voormalige eiland staat synoniem voor rust en ruimte. Bij afwezigheid van toerisme is Marken een wandelgebied bij uitstek.

In de Engelstalige folder over Marken, staan de highlights opgesomd maar eigenlijk is hoogtepunten niet het juiste woord. Op Marken draait alles om de hoogste punten. Eilanders zoeken instinctief naar hoger gelegen plekken om hun huizen op te bouwen. Zijn die er niet, dan maken ze die zelf. Met behulp van mest, plaggen en zelfs huisvuil hebben ze in het verleden kunstmatige heuvels opgeworpen om hun huizen op te bouwen. Deze werven, kleine groepjes huizen, liggen als buurtschappen verspreid over het eiland.

De toeristische Wervenroute leidt wandelaars van de ene buurt naar de andere. Vanuit de centraal gelegen parkeerplaats valt hier alles te belopen, verdwalen lukt je niet. Omringd door het water van de Gouwzee en het Markermeer beland je als wandelaar altijd weer bij de haven en dat is een geruststellende gedachte. Hoewel de route bij buurtschap De Kets aanvangt, is de haven verderop een magnifiek begin en eindpunt. Om niet te zeggen ijkpunt want de lokale economie drijft van oudsher op de haven waar vroeger de walvisvaarders vertrokken en in het gunstigste geval terugkeerden. Hoewel koud mistig, stil en verlaten, ademt de haven bij winterdag een bijzondere sfeer. Bij gebrek aan toeristen, ligt de recreatiescheepvaart stil en zijn de luiken van de snacktenten op de kade hermetisch gesloten. Zelfs de souvenirindustrie verkeert in een diepe winterslaap.

Alleen in café-restaurant De Visscher is leven te bespeuren. De verleiding er binnen te stappen is groot maar misschien is dat beter als beloning na afloop. Naar de oudste en grootste woongemeenschap, De Kerkbuurt, hoef je niet lang te zoeken. Kenmerkend aan de houten huizen is de buitenkant waarbij planken half over elkaar zijn getimmerd. Een typische bouwstijl die wordt aangeduid als ’potdekselen’. Om het stijlkenmerk van dichtbij te bekijken, moet je wel even door de nauwe steegjes en dat neigt al snel naar voyeurisme maar als toerist heb je altijd een mooie vrijbrief naar binnen te gluren.

Aangekomen bij de woongemeenschap Rozenwerf, lonkt natuurlijk de dijk met een fantastisch uitzicht over het water en de bekende ijsbrekers. Als dreigende torpedo’s steken de houten palen schuin boven de waterspiegel uit. Ze moeten bij langdurige vorst bewoners beschermen tegen het kruiende ijs, wanneer de schotsen door de wind tegen de dijk kruinen. Wie kruiende ijs zegt, zegt automatisch ’Het Paard van Marken’, de volgende stop die altijd een boeiend schouwspel oplevert. Al was het maar de gedachte hier te wonen. In totale afzondering van de boze buitenwereld, genietend van het steeds wisselende uitzicht, het weer en de seizoenen. ’Het Paard’ spreekt kennelijk ook Markers tot de verbeelding, getuige de vele miniatuurtjes die op menig vensterbank prijkt.

Op naar de haven. Het economisch hart van Marken. Water als trekpleister maar ook als vijand, zoals het informatiepaneel toont. De watersnood van 1916 sloeg huizen als luciferdoosjes van de fundamenten. Herinneringen aan het visserijverleden die ook aan de wand hangen in De Visscher die uitkijkt op de haven en waar het goed toeven is.

Coen van de Luytgaarden